اقتران (منطق)اقتران یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به معنای تالیف چند قضیه به قصد استنتاج است. ۱ - مفهوم شناسیاقتران چيزى به چيز ديگر، يعنى پيوستن اين به آن و مصاحبت آنها با يكديگر، يا به اين ترتيب كه وجود آنها در زمان يا در مکان با هم است و يا به اين ترتيب كه با تغيير يكى از آنها ديگرى نيز تغيير مى‌كند. ۲ - کاربرد اصطلاحواژه «اقتران» در قیاس اقترانی مطرح می‌شود و به معنای نزدیک‌کردن و در هم آمیختن دو مقدمه (صغرا و کبرا) به یکدیگر است، به گونه‌ای که شکل مستقلی پدید آید. اقترانى یعنی منسوب به اقتران. مقصود از قياس اقترانى، قياسى است كه «نتیجه يا نقیض نتيجه در آن، بالفعل موجود نباشد، بلكه به نحو بالقوه .... مثل اين كه بگوئى هر جسمى مركب است و هر مركبى محدث است پس هر جسمى محدث است.» به دیگر بیان، هرگاه چند قضیه به قصد آنکه مستلزم نتیجه‌ای باشد (خواه در واقع قولی دیگر از آن استنتاج شود و خواه نشود) گردآوری و تالیف شود، این گرد آمدن را «اقتران» و صورت یا هیئت حاصل از گرد آمدن را «شکل» خوانند. خواجه نصیر می‌گوید: «هر تالیف که به صدد استلزام قولی بود، اگر مستلزم بود و اگر نبود، آن را اقتران خوانند و آن مولَّف را قرینه خوانند». [۶]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۱۱۲.
[۷]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۲۸۲.
[۸]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۴۷.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: (۱) شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات. (۲) ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، دانشنامه علائی. (۳) مظفر، محمدرضا، المنطق. (۴) مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. (۵) ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. (۶) خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. (۷) صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «اقتران»، تاریخ بازیابی۱۳۹۵/۱۱/۱۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|